Pontifex 35: Vrijheid en individualisme

Level 3: Samen op Facebook

Het derde level bij Pontifex gaat altijd over waardegemeenschappen. Ook bij deze Pontifex over vrijheid en individualisme is dit het geval. We kijken naar hoe waardegemeenschappen hierover denken. De begrippen die in dit level centraal staan zijn ideologie en waardegemeenschap.

Doelen

Beste leerling, aan het einde van dit level

• weet je wat we onder individualisme verstaan
• weet je wat we onder een waardegemeenschap verstaan

Begrip: Ideologie

Individualisme
In de vorige levels hebben we gekeken naar de mens als individu. Daarbij hebben we ook gekeken naar het individualisme. We hebben gezien dat de mens daarin zelf kan bepalen wat hij/zij belangrijk vindt, zichzelf mag ontplooiien. Het gegeven dát je zelf mag bepalen wat belangrijk op roept de vraag op: waarom vind jij de dingen belangrijk die je belangrijk vindt? (Anders gezegd: waarom vind je díe dingen belangrijk?). Vroeger zouden we daarbij verwijzen naar onze gezamenlijke ideologie, bijvoorbeeld het christendom als bron van de belangrijke waardes. Maar met de opkomst van het individualisme heeft ook de gezamenlijke ideologie een andere plek gekregen.

Ideaal
Wat is eigenlijk een ideologie? Kort gezegd: het geheel van idealen die wij najagen. We hebben een beeld, visioen, waar het met ons en onze wereld heen moet. We hebben het idee, de hoop, dat de wereld ooit zo zal worden. Voorbeelden van dit soort ideologieën zijn naast de grote religies het socialisme, het humanisme. Bij al deze voorbeelden kun je een ideaal wereldbeeld benoemen.

Geen gezamenlijke ideologie
In de ontwikkeling van het groeiend individualisme zie je dat ook de gezamenlijke ideologie verdwijnt. We hebben geen gezamenlijke ideologie meer. We hebben niet meer met z'n allen dezelfde levensbeschouwing (christendom), we hebben niet meer met z'n allen hetzelfde beeld van hoe onze toekomst er ideaal gezien (= ideologie) uit zou moeten zien. We zijn een samenleving van individuën en ieder heeft zijn eigen ideologie. Toch leeft de mens niet op zichzelf; je bent een individu temidden van anderen. Vandaar dat we nu gaan kijken wat dit alles betekent voor de waardegemeenschappen waarmee wij ons verbonden voelen.

Begrip: Waardegemeenschap

Waardegemeenschap en individualisme
Een begrip wat vaak terugkomt bij levensbeschouwing is waardegemeenschap. Het is de plek waar je waarden leert, waarden deelt. Het begrip individualisme lijkt in spanning te staan met waardegemeenschap. In het individualisme zeg je dat de mens onafhankelijk is, zijn eigen mening vormt, en dit los kan doen van anderen. Bij waardegemeenschap gaan we er van uit dat je waarden leert en deelt in een groep mensen om je heen, dichtbij en veraf. Dus niet los.

De mens als sociaal wezen
Toch kunnen deze twee begrippen zich goed tot elkaar verhouden. Dat komt omdat de mens van nature een sociaal wezen is. Hij/zij is altijd op zoek naar anderen, altijd op zoek naar contact. De mens gedijt het beste te midden van anderen. Ook al is de mens een individu, (vrij, onafhankelijk, eigen keuze) dat neemt niet weg dat de mens anderen nodig heeft om een eigen mening te vormen. Zolang als die waardegemeenschap de waarden niet dwingend oplegt (denk aan de kerk vroeger: jij moet dit doen, jij moet dat denken) is er ruimte voor het individu om in vrijheid zijn/haar eigenheid te vormen. Dat vraagt dus om nieuwe vormen van waardegemeenschappen.

Waardegemeenschap 2.0
Een mooi voorbeeld van zo'n nieuwe waardegemeenschap is facebook. Dit sociale medium is bij uitstek een voorbeeld van hoe een waardegemeenschap tegenwoordig kan zijn. Facebook geeft je de ruimte om jezelf te zijn, om jezelf te tonen zoals je wilt. Het is ook een individueel medium. Ieder individu heeft zijn/haar eigen pagina. Facebook geeft ook een andere lading aan het begrip vriendschap. Een vriend(in) is niet meer iemand die bij jou in de klas zit en twee huizen verder woont, dus in de reële wereld. Nee, een vriend(in) is iemand in de virtuele wereld. Het  kan iemand zijn die aan de andere kant van de wereld woont en die maar een stukje van je kent. Je kunt dit vangen in het begrip: globaal. (= kort, vaak niet zo intens, en wereldwijd)

>1< Opdracht 1 (Rtti)

Deze opdracht gaat over tabblad U1

1. Wat verstaan we onder individualisme?
2. Welke achterliggende vraag wordt opgeroepen door het groeiend individualisme?
3. Waarin vonden we vroeger het antwoord op deze vraag?
4. Wat bedoelen we met een ideologie?
5. Welke voorbeelden van ideologieën worden genoemd

>1< Opdracht 2 (Rtti)

Deze opdracht gaat over tabblad U2

1. Wat is een waardegemeenschap
2. Waarom lijkt het begrip waardengemeenschap in spanning te staan met het begrip individualisme?
3. Wat is een sociaal wezen?
4. Waarom is facebook een mooi voorbeeld van een nieuwe vorm van waardegemeenschap?
5. Facebook geeft een nieuwe lading aan het begrip vriendschap. Hoe zou je de 'oude vriendschap' kunnen omschrijven?
6. Hoe zou je de 'nieuwe vriendschap' kunnen omschrijven?

>4< Opdracht 3 (rTti)

Bij een groepsopdracht heb je altijd iemand nodig die het gesprek leidt. Anders wordt het een chaos en gaat iedereen door elkaar praten.

Hieronder vind je drie gedichten over Facebook

• gedicht 1: http://www.1001gedichten.nl/gedichten/58721/facebook/ .
• gedicht 2: http://www.1001gedichten.nl/gedichten/87189/teleurstelling_op_facebook/ .
• gedicht 3: http://www.1001gedichten.nl/gedichten/87389/als_de_morgen_is_gekomen/ .

1. Spreek met elkaar af wie het gesprek leidt. Schrijf de naam van die persoon op.
2. Kies met elkaar één van de gedichten om te bespreken. Schrijf op welke jullie hebben gekozen.
3. Bespreek de volgende vragen met elkaar en noteer jullie bevindingen:
   1. Welk beeld van facebook spreekt hier uit? (pos/neg, want..)
   2. Welk beeld van vriendschap spreekt hier uit?
4. Bespreek met elkaar hoe deze groepsopdracht is gegaan. Hoe heeft iedereen gewerkt? Wat ging goed, wat kan beter?

>1< Opdracht 5 (Rtti)

Deze opdracht gaat over tabblad B1

1. Waar zijn ze gaan zitten?
2. Wie allemaal?
3. Wie heeft de foto "gepost" op facebook?

>1< Opdracht 6 (rTti)

Kijk nog eens naar het verhaal van het Bilderberg college (tabblad B1)

1. Maak duidelijk dat dit verhaal met ideologie te maken heeft.
2. Één van de andere grote feesten in de islam is het suikerfeest, ofwel "feestdag ter gelegenheid van het breken van het vasten". Wat zou Aïcha (zie Bilderbergcollege) over beide namen zeggen?
3. Fatima vraagt zich af of ze de foto zal 'liken'. Welke argumenten spelen door haar hoofd, denk je. Noem er minimaal twee.

>2< Opdracht 7 (rTti)

Wat heb jij - wat heb ik? Benoem voor jezelf één waardegemeenschap waar jij deel van uit maakt die gestoeld is op 'oude' vriendschappen Benoem voor jezelf één waardegemeenschap waar jij deel van uit maakt die gestoeld is op 'nieuwe' vriendschappen. Verzamel antwoorden van anderen op de volgende manier: Elke leerling in de klas heeft een nummer gekregen (1 t/m 4) De linkerhelft van de klas gaat bij de rechterhelft van de klas antwoorden scoren (nummers 1 zoeken nummers 1) De rechterhelft van de klas gaat bij de linkerhelft van de klas antwoorden scoren (nummers 1 zoeken nummers 2, 2 zoekt 3, 3 zoekt 4, 4 zoekt 1)