Pontifex 12: Feest

Level 2: Symbool van iets belangrijks

{mainvote}

"Beste {voornaam}. Het eerste dat mij opvalt als ik thuis kom is dat er taart op tafel staat. Ik weet meteen: er is iets bijzonders aan de hand. Normaal hebben we nooit taart. Is er taart, dan valt er wat te vieren."

Het voorbeeld van hierboven geeft mooi aan wat symbolen zijn. De taart (het ritueel van taart eten) staat symbool voor feest. Zie je een taart, dan denk je aan een feest.

De begrippen die in dit level centraal staan zijn dan ook: symbolen en religieuze logo's.

Doelen

Beste leerling, aan het einde van dit level

• Weet je wat symbolen zijn.
• Weet je wat we onder religieuze logo's verstaan.
• Weet je wat symbolen met feesten van doen hebben.
• Kun je symbolen aangeven uit je eigen leven

Begrip: Symbolen

Ons leven zit vol symbolen. We gebruiken ze om duidelijk te maken aan onszelf en elkaar wat we belangrijk vinden in ons leven. Om duidelijk te maken wat symbolen zijn geven we eerst een aantal voorbeelden.

• Tijdens de huwelijksplechtigheid geven de bruid en bruidegom elkaar een ring.
• Supporters van het Nederlands elftal dragen oranje petjes, oranje sjaals en oranje vlaggen.
• Mensen die tegen zinloos geweld zijn gebruiken als symbool een lieveheersbeestje of een gebroken geweer.

Drie kenmerken van symbolen

1. Een symbool is een ding.
   Een symbool is iets tastbaars. Je kunt het aanraken, vasthouden. Denk maar aan een ring.
2. Een symbool maakt snel duidelijk hoe je denkt over belangrijke dingen in het leven.
   Een symbool verwijst naar iets. Het is een betekenisdrager. Het draagt de betekenis in zich van iets belangrijks. Symbolen zijn zichtbare tekens van onzichtbare dingen. Die onzichtbare dingen zijn de belangrijke dingen in het leven voor mensen.
   Voorbeeld 1: ring. De ring die twee mensen elkaar geven staat symbool voor trouw en liefde.
   Voorbeeld 2: ketting met kruisje. Iemand die dat draagt wil laten zien dat Jezus van Nazareth (de stichter van het christendom) zijn/haar grote voorbeeld is.
   Een symbool maakt dus duidelijk hoe iemand denkt over belangrijke dingen in het leven.
3. Een symbool maakt herkenning mogelijk.
   Aan het symbool herkennen we een bepaald standpunt. Denk maar aan het net gegeven voorbeeld van die ketting met kruisje. Iedereen die dat ziet herkent een christen. Of bij de supporters: iedereen die oranje petjes of sjaaltjes ziet herkent de supporters van Nederland.

LET OP: een kenmerk is wat anders dan een voorbeeld. Een kenmerk is waar je iets aan kunt herkennen, het zegt dus iets algemeens over dat ding. Een voorbeeld is slecht één zo'n ding.

Definitie
Een symbool is een ding, een betekenisdrager, dat naar iets anders belangrijks verwijst.

Begrip: religieuze logo's

Gewoon logo
Wat een logo is dat weet je wel. Het is een beeldmerk, een plaatje dat hoort bij een bepaald merk. Je vindt ze op de producten (Apple, Nike) of in reclames. Als jij het logo ziet dan denk je aan het product. Bij sommige logo's krijgt de ene persoon een goed gevoel, de ander niet. Voor de één is {tip }dit{/tip} positief, voor de ander eerder {tip }dit{/tip}. Je ziet dat de logo's werken als symbolen. Bij de ene krijg je een goed gevoel, bij de ander wat minder.

Religieuze logo's
Ook de verschillende grote levensbeschouwingen hebben logo's. Het zijn de symbolen waar we de levensbeschouwingen aan herkennen. Hieronder zie je enkele symbolen van levensbeschouwingen. In de symbolen herken je vaak al wat heel belangrijk is bij die levensbeschouwing. Ga er met je muis overheen om te zien waar ze van zijn.

{tip jodendom. Dit wordt ook wel de davidster genoemd.}{/tip}

{tip hindoeïsme. Dit wordt ook wel het ohm-teken genoemd}{/tip}

{tip christendom. Je ziet hier het kruis}{/tip}

{tip islam. Je ziet hier het teken voor allah}{/tip}

{tip boeddhisme. Je ziet hier het symbool voor het achtvoudige pad.}{/tip}

>1< Opdracht 1 (R+T+I)

Deze opdracht gaat over tabblad U1

o1 R-vragen|blue}

R-vragen

1. In de tekst worden enkele voorbeelden genoemd van symbolen. Noem er één.
2. Noem de drie kenmerken van symbolen.
3. Geef de definitie van een symbool

o1 T-vragen|orange}

T-vragen

1. Geef bij elk van de drie kenmerken van symbolen een voorbeeld

o1 I-vragen|green}

I-vragen

1. Leg het verschil uit tussen een voorbeeld en een kenmerk

o1 docent|grey}

Antwoorden R-vragen

1. Eigen voorbeeld.
2. Een ding. Verwijst naar iets. Maakt herkenning mogelijk
3. Een symbool is een ding, een betekenisdrager, dat naar iets anders belangrijks verwijst.

T-vragen

1. (eigen antwoorden)

I-vragen

1. (eigen antwoorden)

>1< Opdracht 2 (R+T+I)

Deze opdracht gaat over tabblad U2

o2 R-vragen|blue}

R-vragen

1. Wat bedoelen we met een gewoon logo?
2. Wat bedoelen we met een religieus logo?

o2 T-vragen|orange}

T-vragen

1. Schrijf bij elk religieus logo op van welke levensbeschouwing deze is. (dus 1 = ....   2 = .....)

o2 I-vragen|green}

I-vragen

In de tekst staat: "In de symbolen herken je vaak al wat heel belangrijk is bij die levensbeschouwing."

1. Kies één van de levensbeschouwingen en leg aan de hand van het symbool uit wat er dan belangrijk is in die levensbeschouwing.

o2 docent|grey}

Antwoorden R-vragen

1. Met een gewoon logo bedoelen we een beeldmerk: een afbeelding waaraan je een bepaald product kunt herkennen.
2. Met een religieus logo bedoelen we de logo's waaraan je een religie kunt herkennen.

T-vragen

1. Jodendom - Hindoeisme - christendom - islam - boeddhisme

I-vragen

1. (eigen antwoorden)

Lootje trekken

Brian zit thuis op de bank. Voor zich staat een pan. Daarin zitten de lootjes voor sinterklaas. Moeder is nog boven. Ze legt Chantal in bed. Zij is nog jong en gelooft nog in sinterklaas. Ze kan dus nog niet mee doen met lootjes trekken. Iedereen moet dus wachten tot dat Chantal in bed ligt.

Eindelijk is het zo ver. "Laat mij de pan maar schudden", zegt Ruben, de oudste broer van Brian. In de pan zitten vier briefjes met elk één naam er op. Ruben pakt de pan en schudt er flink mee. Met een enorme zwaai vliegt de deksel er af. Hij belandt op het tafeltje. "Kijk toch uit", zegt moeder. "Sorry", zegt Ruben, "Ik was vergeten hem vast te houden".

Ruben houdt de pan voor vader. Hij pakt er een lootje uit. Ruben loopt door naar Moeder. "Stop maar.", zegt vader. "Ik heb mezelf". "Nou," verzucht Brian "Dat is een goed begin zeg. Het lijkt vorig jaar wel. Toen hebben we ook heel lang gedaan over het lootje trekken." Vader stopt het briefje terug in de pan. Ruben schudt (nu voorzichtig) de pan om de briefjes door elkaar te husselen. Vader pakt een nieuw briefje. Hij kijkt er voorzichtig op. Er verschijnt een kleine glimlach rond zijn mond. "Ga maar verder.", zegt hij. Nu pakt moeder een briefje. Dan komt Brian. "Nou heb ik mijzelf", zegt hij. "Nou, dat vind ik jammer", zegt papa, "ik had net zo'n goeie. Kunnen we niet gewoon doorgaan? " "Nee natuurlijk niet", zegt Ruben, "Dan weet jij toch dat ik Brian heb. Nee, het moet opnieuw. "

Zo beginnen ze opnieuw. Vader pakt een lootje, moeder ook. Dan is Brian aan de beurt. Hij kijkt op het lootje, kijkt de kring rond en zegt dan: "Ik heb mijzelf". Moeder kijkt verbaast op "Dat kan niet, want ik heb jou". "Oeps" zegt moeder. "Nou weten jullie wie ik heb." Vader kijkt boos naar Brian. "Je moet niet vals spelen. Nou moeten we weer opnieuw".  Zuchtend gaan de briefjes weer in de pan.

Vijf beurten later hebben ze eindelijk allemaal een goed briefje.

>1< Opdracht 5 (Rtti)

Deze opdracht gaat over tabblad B1

1. Waarom moet Chantal in bed liggen voor het lootje-trekken begint?
2. Waarom, denk je, krijgt vader een kleine glimlach om zijn mond?
3. Waarom, denk je, speelt Brian vals?
4. dit level gaat over symbolen. Ook in dit verhaal zit een symbool. Welke? Waar verwijst het naar?

>1< Opdracht 6 (rTti)

o6 Start|grey}

Deze opdracht gaat over symbolen in de levensbeschouwing christendom.

Het christendom is eigenlijk niet één grote levensbeschouwing. Maar er zijn meerdere stromingen. Al die stromingen hebben hun eigen symbolen. Bij deze opdracht ga je op zoek naar de betekenis van een aantal van hun symbolen.

o6 Mavo|blue}

Start internet en tik in: christendom symbolen. Je vindt dan heel veel informatie. Zoek goede informatie bij de volgende symbolen.

Zet in de kolom "betekenis" neer wat je hebt gevonden over dit symbool

Zet in de kolom "Herkenning" neer of je dit symbool wel eens bent tegen gekomen en zo ja waar dan.

	afbeelding	betekenis	herkenning
A.
B.
C.

o6 Havo|orange}

Doe eerst de mavo-opdrachten. Doe dan onderstaande opdrachten.

	afbeelding	betekenis	herkenning
D.
E.

o6 Vwo|green}

Doe eerst de mavo- en havo-opdrachten. Doe dan onderstaande opdrachten

F. Wat is het verschil tussen de symbolen die bij havo staan en die bij mavo staan?

o6 Docent|grey}

1. ichtus teken. Geheim teken uit het begin van het christendom waarbij je aangaf dat je lid was van de groep.
2. Kruis. Verwijst naar de dood en wederopstanding van christus. Protestanten in Nederland gebruiken alleen het kruis als symbool. Katholieken gebruiken het kruis met daarop het lichaam van christus als symbool.
3. Alfa en omega. Het begin en het einde. Verwijst naar God die alles is, van begin tot einde
4. Keltisch kruis. Is het kruis van de kelten
5. Russisch orthodox kruis. Kruis gebruikt door de Oosterse kerken
6. D + E zijn symbolen die niet in Nederland worden gebruikt door christenen

>2< Opdracht 7 (rTti)

o7 Start|grey}

Mini-view. Zet interview vragen op het bord. Welk feest is in jouw familie het meest belangrijk? Waarom? Welk ritueel is daarin het meest belangrijk? (voorbeeld: verjaardag. omdat we dit met z'n allen vieren. we zingen lang zal ze leven) Zet alle stoelen in vier rijen van 7 of 8 stoelen. Zie voorbeeld hiernaast (blauwe stoelen) . Klik om hem groter te zien. De leerlingen zitten met hun gezicht naar elkaar toe. De leerlingen interviewen elkaar in 1 minuut. Dan schuift ieder 1 stoelen naar links. Opnieuw interviewen. Daarna nog 1 keer opschuiven. Bij ongelijke aantallen 1 drietal maken.

o7 Mavo|blue}

1. Welk feest is bij jullie thuis het meest belangrijk?
2. Welk ritueel hoort daar bij?
3. Welk symbool hoort daar bij?
4. Kies nu de antwoorden van één van de anderen. Kies die antwoorden die jij het meest bijzondere vond.
5. Welk feest is bij diegene thuis het meest belangrijk?
6. Welk ritueel hoort daar bij?
7. Welk symbool hoort daar bij?

o7 Havo|orange}

Doe eerst de mavo-opdrachten. Doe dan de opdrachten hieronder

8. Wat valt je op als je de antwoorden vergelijkt van die van jou met de antwoorden van die andere peroon?
9. Kijkend naar de antwoorden van die andere persoon, wat kun je dan zeggen over zijn of haar levensbeschouwing?

o7 Vwo|green}

Doe eerst de mavo- en havo-opdrachten. Doe dan de vwo-opdrachten.

Stel je voor dat je een persoon had geïnterviewd uit een heel andere levensbeschouwing. Wat waren dan de antwoorden geweest?

Kies één van de grote levensbeschouwingen die je nog niet hebt geinterviewd bij Opdracht 7 van pontifex 12 level 2 (humanisme, hindoeïsme, boeddhisme, islam, christendom).

Bedenk dat je een interview hebt met deze persoon. Wat denk je dat zijn/haar antwoorden dan zijn bij het interview?

10. Welk feest had deze persoon dan genoemd, denk je?
11. Welk ritueel hoort daar dan bij, denk je?
12. Welk symbool hoort daar dan bij, denk je?

Taart voor sint

Chantal wil nog niet naar bed. Ze heeft haar schoen gezet bij de keukendeur. Ze wil nog meer liedjes zingen. De schoenen van de anderen staan er ook al. Chantal begint te zingen "Zie ginds komt de stoomboot uit Spanje weer aan." Vader zingt vrolijk mee "Hij brengt ons Sint Nicolaas, ik zie hem al staan". Brian vindt het maar niks en kijkt ondertussen in de koelkast. "Hé, hier staat nog een stukje taart. Mag ik dat hebben?"

Iedereen stopt met zingen. Ze kijken elkaar aan. Tja, een stukje taart..... Ze hebben allemaal al gehad..... Er is nog maar één stukje over .....
"Ik heb een goed idee" zegt Chantal. "We zetten het bij de schoen neer voor sinterklaas. Die lust vast ook taart." Brian kijkt haar glazig aan. Vader begint te lachen. "Ja", zegt hij "dat is een goed idee." En hij lacht nog harder.

Met een nijdig gezicht pakt Brian de taart en zet het bij de schoenen neer. "Zo! Hier! Dit is voor sinterklaas". Boos kijkt hij naar vader. "Voor Sinterklaas...."

>1< Opdracht 8 (Rtti)

Deze opdracht gaat over tabblad B2

1. Waarom wil Chantal nog niet naar bed?
2. Waarom vindt Brian het maar niks?
3. Waarom moet vader lachen om het voorstel van Chantal?
4. Waarom is Brian boos?

>1< Opdracht 9 (rTti)

o9 Start|grey}

Ieder gezin heeft wel symbolen. Kijk thuis eens rond in jullie woonkamer. Welke symbolen zie je? Let op kleine dingen, dus niet op meubels. 

o9 Mavo|blue}

1. Noem minstens 2 symbolen die je thuis ziet.
2. Een symbool verwijst naar iets, is een betekenisdrager. Waar verwijzen de symbolen bij jullie thuis naar? (voorbeeld: bij ons thuis hangt een kruisbeeld aan de muur. Deze verwijst naar Jezus, de stichter van het christendom)

o9 Havo|orange}

Doe de mavo-opdrachten

o9 Vwo|green}