Pontifex 13: Thuis
Level 5: Samen pesach vieren
In dit level bekijken we één van de grootste joodse feesten, namelijk pesach. Het is een feest dat voor een groot deel thuis gevierd wordt, en ook voor een deel in de synagoge. Daarnaast vergelijken we dit feest met het christelijke paasfeest. Wat is het verschil, wat zijn de overeenkomsten?
De begrippen die in deze les centraal staan zijn synagoge, pesach en pasen.
Doelen
Beste leerling, aan het einde van dit level
- weet je wat een synagoge is.
- weet je wat pesach is.
- weet je wat pasen is.
- weet je wat pesach en pasen met elkaar te maken hebben.
Begrip: synagoge
Veel levensbeschouwingen hebben een plek waarop ze samenkomen. Voor de één is dat een kerk, voor de ander een groepshuis. Voor de joden is dit de synagoge. Een synagoge is zowel een gebedshuis als een school.
Gebedshuis
Voor in de synagoge staat een grote kast, ook wel de ark genoemd. Daarin worden de gebedsrollen bewaard. Het zijn de rollen (zie afbeelding) waarin de Tora staat, de verhalen over het ontstaan van de wereld, over Abraham en Mozes. Tijdens de bijeenkomsten in de synagoge worden de verhalen voorgelezen of voorgezongen. Daarnaast wordt er ook gezongen en gebeden.
Sjoel
De synagoge is niet alleen een gebedshuis maar ook een plek om te leren. Daarom wordt de synagoge ook wel de sjoel genoemd. Met een beetje fantasie lees je hierin het woord 'school'. In de synagoge krijgen kinderen les in het hebreeuws. Dit is de taal waarin de TeNaCh is geschreven.
Video
In de volgende uitzending van Het Klokhuis bezoekt Jeroen een synagoge in Den Haag. Hij vertelt over het joodse geloof, de indeling van de synagoge, de betekenis van bepaalde attributen in de synagoge en de rituelen bij joodse gebedsdiensten.
--> Klik hier voor de uitzending (via de site van teleblik). Zorg dat je bent ingelogd in de ELO anders werkt de koppeling niet.
{user_group 11}Beste leerling, hieronder kun de de video ook bekijken.
Begrip: Pesach
Net als elke andere levensbeschouwing heeft het jodendom zijn eigen feesten. Een van de belangrijkste daarvan is Pesach. Hieronder lees je waarom dat is.
Uittocht
De gebeurtenis die aan de basis ligt van dit feest is het verhaal van de uittocht. Het joodse volk leefde in slavernij in Egypte. Mozes probeerde de Farao over te halen om het joodse volk te laten gaan. Er waren 10 plagen voor nodig voordat de Farao toestemming gaf. Bij de laatste plaag werden alle oudste zonen in Egypte vermoord. Behalve die van de joden, die werden overgeslagen. Pesach betekent: overslaan.
Matzes
De joden moesten snel vertrekken. Er was geen tijd meer om het brood te laten rijzen. Het ongerezen brood, matzes, werd mee genomen. Onder leiding van Mozes trokken ze daar weg en gingen op zoek naar het beloofde land. Het werd een barre tocht die veertig jaar zou duren.
Videoclip
Op de site van schooltv staat het verhaal van Mozes en de uittocht nog eens wordt uitgelegd.
--> klik hier voor LB - Feesten - Jodendom - Pesach (wachtwoord : titus)
Seder-avond
Elk jaar wordt het feest van pesach gevierd. Het feest duurt zo'n zeven dagen en begint met de seder-avond. Tijdens deze avond wordt een maaltijd gehouden waarbij ook het verhaal van de uittocht wordt gelezen. Het begint altijd met de vraag van het jongste kind: "waarom is deze avond zo anders dan andere avonden? " Dat is het startsein om nog eens te vertellen over die bijzondere uittocht. Tijdens de maaltijd wordt er wijn geschonken en er worden matzes gegeten. Alle gerechten verwijzen op één of andere manier naar het belangrijke verhaal van de uittocht.
Pasen
Bij opdracht 6 gaan we op zoek naar informatie over het feest pasen.
>1< Opdracht 1 (Rtti)
Deze opdracht gaat over tabblad U1
|
>1< Opdracht 2 (Rtti)
Deze opdracht gaat over tabblad U2
|
>4< Opdracht 3 (rTti)
o3 Start|grey} Bij een groepsopdracht heb je altijd iemand nodig die het gesprek leidt. Anders wordt het een chaos en gaat iedereen door elkaar praten.
o3 Mavo|blue} o3 Havo|orange} o3 Vwo|green} |
>1< Opdracht 4 (rTti)
Deze keer geen foto-opdracht, maar een teken-opdracht. Maak een tekening van de inrichting van de synagoge. Zet alles wat je weet er op. Zet er een kompas bij zodat je weet wat het noorden is. Je kunt de tekening op papier maken en er daarna een foto van maken die je bij je antwoorden plakt. Of je maakt hem in paint. |
Synagoge
Martijn vindt het reuze spannend. Samen met zijn moeder gaat hij met de trein naar Zutphen, naar David. Hij is uitgenodigd om daar naar de synagoge te gaan en daarna samen pesach mee te vieren met de joodse familie van David. Ze hebben een fles rode wijn bij zich. "Waarom nemen we niet gewoon een pak stroopwafels mee?", had Martijn gevraagd. "Je weet niet of ze kosjer eten dus misschien mogen ze het wel niet hebben. Het is een fles wijn met het Fairtrade-keurmerk. Daarmee maken we ook wat duidelijk.", had zijn moeder gezegd.
Via whatsapp heeft hij met David afgesproken dat ze elkaar bij de synagoge zouden ontmoeten. Ze moeten flink zoeken want het gebouw is niet eenvoudig te vinden. Bij de ingang staat David al te wachten. Hij is samen met zijn vader, moeder en zijn zus. Ze schudden elkaar de hand. "Shaloom" zegt de vader van David, "Leuk dat jullie er zijn op deze belangrijke feestdag." In de hal krijgt Martijn een keppeltje aangereikt. Hij kijkt een beetje raar maar weet dat hij dit op moet zetten. Alle mannen moeten dit, dus hij ook.
De synagoge zit aardig vol. Martijn ziet veel gezinnen. Ze gaan op de derde bank zitten. Martijn zit naast David en daarnaast zit zijn moeder. De dienst begint. Martijn kijkt zijn ogen uit. Er is van alles te zien. De grote kast voor in de synagoge gaat open en onder luid gezang wordt er een boekrol uit gedragen. Een van de mannen leest er daarna uit voor. Daarna wordt er weer gezongen. Voor Martijn het in de gaten heeft is de dienst voorbij.
>1< Opdracht 5 (Rtti)
Deze opdracht gaat over tabblad B1
|
>1< Opdracht 6 (rTti)
o6 Start|grey} Pasen - goede week In de christelijke traditie wordt er rond deze tijd het paasfeest gevierd. De oorsprong van dit feest ligt onder andere in het feest pesach. Maar er zijn meer 'wortels'. We kijken eerst een filmpje hierover (of lezen de tekst) --> Klik hier voor een filmpje via teleblik (zorg dat je bent ingelogd in de ELO, anders werkt de link niet) {user_group 11}Beste leerling, jij kunt het filmpje ook hieronder bekijken.
--> Klik hier voor een tekstversie. (tekst is van schooltv) o6 Opdracht A|blue}
o6 Opdracht B|blue} In de volgende tekst wordt kort uitgelegd wat de goede week is en hoe deze is opgebouw. Lees de tekst en maak daarna de opdrachten
|
>2< Opdracht 7 (rTti)
o7 Start|grey}
Lees de teksten van tabblad U1, U2, B1 en B2 nog een keer. Haal er één zin uit die jij heel belangrijk vindt. (je moet er altijd één kiezen).
- Schrijf die zin hier op.
- Waarom vind je deze zin belangrijk? (minimaal 10 woorden)
- ---> Je docent zegt wat je hier moet doen.
o7 Mavo|blue}
- Schrijf het beste antwoord op dat je van je klasgenoot hebt gehoord
o7 Havo|orange}
Doe eerst de mavo-opdrachten. Doe dan de opdrachten hieronder.
- Waarom vind je dit het beste antwoord?
o7 Vwo|green}
Doe eerst de mavo- en havo-opdrachten. Doe dan de opdrachten hieronder.
(komt nog)
Seder-maaltijd
De familie Cohen woont niet ver van de synagoge. Ze kunnen er lopend heen. David woont net even buiten de binnenstad in een rijtjeshuis. Van buiten kun je niet zien dat er joodse mensen wonen.
Bij binnenkomst overhandigt moeder de fles wijn aan de vader van David. "Wij vinden het heel aardig van jullie dat we hier te gast mogen zijn," zegt moeder. De vader van David lacht. "Dankjewel voor deze wijn. Ik zie dat hij het Fairtrade keurmerk heeft. Dat vind ik heel goed passen bij deze dag. We zullen hem bewaren voor een andere bijzondere gelegenheid."
De tafel is prachtig gedekt. In het midden staat een karaf wijn. Er liggen matzes, schaaltjes met water en er staan kruiden. Aan de manier van reageren merkt Martijn dat dit voor de familie Cohen een belangrijk moment is. Martijn mag naast David zitten. De moeder van Martijn krijgt een plekje tussen vader en moeder Cohen in.
En dan kan het beginnen.
Iedereen kijkt naar David. Hij schraapt even zijn keel en vraagt dan: "papa, waarom is deze avond zo anders dan andere avonden?" Vader pakt een boek en begint voor te lezen.
>1< Opdracht 8 (Rtti)
Deze opdracht gaat over tabblad B2
|
>1< Opdracht 9 (rTti)
o9 Start|grey}
Bij het paasfeest horen eieren. Wat hebben ze met elkaar te maken?
o9 Mavo|blue}
Welke bewering is waar?
- Eieren komen van kippen. Deze dieren spelen een belangrijke rol bij het paasverhaal.
- Eieren zijn nieuw leven. Dat is het paasfeest eigenlijk ook.
- Eieren hebben ronde vorm, als een gladde steen. Bij pasen staan gladde stenen symbool voor het graf waarin Jezus heeft gelegen.
- Eieren staan symbool voor de vruchtbaarheid. Het paasverhaal is ook een vruchtbaarheidsverhaal.
o9 Havo|orange}
Doe eerst de mavo-opdrachten. Doe dan de opdrachten hieronder.
Leg uit wat pasen en eieren met elkaar te maken hebben. Denk hierbij aan:
- Tijd van het jaar
- Symbool
- Ritueel
>1< Opdracht 10 (rttI)
o10 Start|grey}
Het feest pesach en pasen kent een aantal overeenkomsten en verschillen. Bij deze opdracht vergelijk je pesach met pasen.
o10 Mavo|blue}
A. Dit is een meerkeuzevraag. Welke van de volgende beweringen is waar?
- ze zijn niet allebei het feest van de bevrijding --- het kruis speelt bij allebei een belangrijke rol
- ze zijn niet allebei het feest van de bevrijding -- het kruis speelt niet bij allebei een belangrijke rol
- ze zijn allebei het feest van de bevrijding --- het kruis speelt bij allebei een belangrijke rol
- ze zijn allebei het feest van de bevrijding --- het kruis speelt niet bij allebei een belangrijke rol
o10 Havo|orange}
Doe eerst de mavo-opdrachten. Doe dan de opdrachten hieronder.
- Geef twee overeenkomsten tussen pesach en pasen.
- Geef twee verschillen tussen pesach en pasen.
o10 Vwo|green}
Doe eerst de mavo- en havo-opdrachten. Doe dan de opdrachten hieronder.
(komt nog)
Diagnostische toets
{ quizId="169"}{/}
Alternatief bij U1
Hier een uitzending uit de serie Heilige Huisjes over het jodendom en de synagoge.
--> Klik hier om naar schooltv te gaan.
Bij opdracht 7
De leerlingen overleggen met anderen. Ze reageren op elkaars zin. Ze kiezen de beste er uit.
Kies uit één van de volgende overleg-vormen
- overleggen met buurman/buurvrouw
- overleggen met groepjes
- leerlingen kiezen zelf één medeleerling waar ze mee vergelijken (eerst ene helft van de klas, dan andere helft)
o1
- Gebedshuis en school
- schepping, Abraham, Mozes
- school
- Omdat het een christelijk land was en alleen de christenen kerken aan de straat mochten bouwen.
- Hij is gebouwd naar het voorbeeld van de tempel van Salamo.
- 13, naar het aantal stammen van het volk van Israël.
- het licht verwijst naar god die altijd aanwezig is en naar de overledenen
- dat is de kast waarin de tora-rollen zitten.
- In het hebreeuws
- Zaterdag
- Vredige sabbat
o2
- Uittocht
- Oudste zoons werden gedood
- overslaan
- Matzes
- Seder-avond
- Waarom is deze avond zo anders dan andere avonden?
- dochter van de farao
- brandend braambos
- ongerezen brood, herinnert aan de vlucht uit Egypte.
o5
- Zutphen
- moeder
- trein
- fles wijn
- Vader, moeder, zus
- Shaloom
- vrede
- Keppeltje
- boekrol
- Eerlijke handel. Dus een eerlijke prijs voor de boeren
- Dat eerlijkheid een belangrijke waarde voor moeder is.
o8
- Cohen
- Lopend
- vader
- wijn, matzes, water, kruiden
- Naast David,
- Tussen vader en moeder Cohen
- Papa, waarom is deze avond zo anders dan andere avonden?
{snippet bonuspunten}
{tip BFUUMUBM}code{/tip}
Zijstromen
In deze tabbladen vind je uitbreidingen bij de stap. Het zijn zijstromen. Je kunt ze gebruiken. Aanvullingen, tips, mail mij.
zijstroom title="start" class="white" }
{text}
zijstroom title="verhaal" class="grey solid"}
Pesachfeest
In dit gedicht wordt het Pesachfeest en de gebruiken hiervan verklaard.
--> Klik hier voor het hele verhaal (via de site van beleven.org)
- Wat voor soort verhaal is dit:
-- een sprookje
-- een levensbeschouwelijke verhaal
-- een herdenkingsverhaal
-- een verhaal dat eigenlijk overal bij kan horen - Leg uit waarom het van belang is dit verhaal te lezen bij dit level
- Wat spreekt je het meest aan in dit verhaal?
- Noteer één zin waaruit jouw antwoord blijkt.
- Wat spreekt je het minste aan in dit verhaal?
zijstroom title="Bijzondere dag" class="green solid"}
zijstroom title="foto" class="blue solid"}
Titel
zijstroomfoto afbeelding|green}
(klik op de foto om hem groter te zien)
zijstroomfoto vragen|blue}
Vragen bij de foto
- Schrijf in minimaal 20 woorden op wat je ziet op de foto
- Waarom, denk je, hoort deze foto bij dit level?
- Bedenk een titel voor deze foto (die bij dit level hoort)
- (havo): de schilder van dit schilderij heet Gustave Doré. Zoek op waar en wanneer hij leefde.
zijstroom title="wwpray" class="red solid"}
zijstroom title="youtube" class="grey solid"}
zijstroom title="vraag" class="grey solid" }