Allerheiligen is een christelijke feestdag - jaarlijks op 1 november - waarop alle heiligen (ruim honderdduizend) van de rooms-katholieke kerk gezamenlijk worden vereerd en herdacht.

Een heilige is een titel die in het christendom wordt toegekend aan overleden personen die bijzonder rechtschapen en gelovig hebben geleefd.

Allerheiligen
Het feest wordt sinds de achtste eeuw gevierd. Op Allerzielen (2 november) worden alle gestorvenen herdacht. Allerheiligen en Allerzielen zijn de dagen waarop in de rooms-katholieke kerk de onderwerpen dood en leven na de dood aan de orde komen.

De Byzantijnse kerk kende in de vierde eeuw al een gedenkdag op 13 mei voor alle heilige martelaren. Deze dag werd waarschijnlijk in de zevende eeuw in de rooms-katholieke kerk overgenomen. In de achtste eeuw werd de dag uitgebreid tot feestdag voor alle heiligen. Paus Gregorius IV riep deze dag in 837 uit als algemene en officiële rooms-katholieke gedenkdag voor alle heiligen en stelde de datum vast op 1 november.

De voorbereidingen voor beide feesten vinden vaak plaats op Allerheiligenavond. Allerheiligenavond wordt in het Engels Halloween of "All Hallows' eve(ning)" genoemd.

Rooms-katholiek feest
Bij de kerkelijke viering van Allerheiligen wordt het thema van het einde der tijden behandeld. Er worden missen opgedragen aan alle heiligen en kerkhoven bezocht. Het leven van de heiligen die in de hemel verblijven wordt herdacht en als voorbeeld gesteld voor een goed christelijk leven.

Op de avond vóór en de middag en avond van Allerheiligen worden voorbereidingen getroffen voor het feest van Allerzielen op 2 november. In alle rooms-katholieke streken worden de kerkhoven schoongemaakt en met bloemen versierd.

In Engeland heeft Halloween zich sinds de Reformatie in zestiende eeuw als wereldlijk feest verder ontwikkeld en nadat het door (Ierse) kolonisten naar Amerika was overgebracht, heeft het zich de laatste decennia van daaruit weer over Europa verspreid. Met de kerkelijke feesten heeft het huidige Halloween niets meer te maken.

In de Protestantse kerk wordt Allerheiligen niet gevierd, omdat ze heiligenverering afwijst. Dit gebeurde dus na de Reformatie, de periode waarin mensen als Luther en Calvijn en grote groepen rond hen zich afscheiden van de traditionele katholieke kerk (de Beeldenstorm). Op 31 oktober wordt jaarlijks de Reformatiedag (Hervormingsdag) gehouden.

Wereldlijke feestelijkheden en gebruiken
1 november is tot in de twintigste eeuw ook een belangrijke kalenderdag geweest in het dagelijks leven, vooral van boeren en kooplieden. In de agrarische wereld was 1 november het begin van het winterseizoen en van de werkzaamheden binnenshuis (november is slachtmaand), de datum waarop de kachel en de winterkleren weer van zolder werden gehaald.

Verder was 1 november de dag waarop lonen werden uitbetaald, nieuwe pachttermijnen ingingen en knechten en meiden in dienst traden. Ook de najaarsmarkten werden vaak op 1 november gehouden. Behalve voor het doen van winterinkopen was een bezoek aan de najaarsmarkt ook een gelegenheid om uit te gaan. In Winschoten wordt nog altijd Allerheiligenmarkt (Adrillenmarkt) gehouden.

Officiële vrije dag
In veel Europese en Zuid-Amerikaanse landen is 1 november een officiële vrije dag en zijn winkels en overheidsinstellingen gesloten, o.a. in België, Duitsland, Frankrijk (Toussaint), Italië (Ognissanti) en Spanje (Día de Todos los Santos). In Zweden en Finland wordt Allhelgonadagen (Allerheiligen) met een officiële vrije dag gevierd op de zaterdag tussen 31 oktober en 6 november. In Colombia is het een feestdag op de maandag op of na 1 november.

Weerspreuken Allerheiligen
"Houden de kraaien voor Allerheiligen school, zorg dan voor hout en kool."
"Als het met Allerheiligen sneeuwt, leg dan uw pels gereed."
"Met Allerheiligen vochtig weer, sneeuwbuien volgen keer op keer."
"Brengt Allerheiligen de winter aan, dan doet Martinus (11 nov.) de zomer staan."
"Geeft Allerheiligen zonneschijn, dan zal het spoedig winter zijn."
"Na het zomertje van Allerheiligen, kan u voor de winter niet beveiligen."

(Deze tekst is overgenomen van beleven.org)